In de provincies (4): scholen voor minderheden

Wat vooraf ging ...

Na een bezoek aan het etnologisch museum van Hanoi en een gezondheidsproject in Mai Châu, komen we eindelijk terecht bij ons project, althans in één van de veertien provincies. We werden verrast op een fantastische eerste avond die zowel verbroedering als verstrooiing bracht. De tweede dag bezochten we het Teacher Training Institute en de bijbehorende lager secundaire school.

De satellietschool van het basisschool

We komen toe in het satellietschooltje dat enkele kilometers verderop gevestigd is. Op het schooltje geeft een Thai-lerares les aan kinderen uit de buurt, vermoedelijk ook Thai. Het overaanbod aan materialen is plots ver te zoeken. De school bestaat uit twee gebouwen, met telkens twee kleine klassen. Binnenin staat het materiaal dat allang afgedankt werd door de centrale school. De banken zijn verouderd. Het materiaal blinkt niet meer. De wc bevindt zich buiten en is in een erbarmelijke staat, ik heb ze niet gezien maar de geur sprak boekdelen.
Buiten spelen de kinderen een spel met krijt, zoals ook ik in m'n kindertijd deed. Vlak bij hun spel ligt gebroken glas. Creatief als ze zijn gebruiken ze het om in de cijfers van het spel te gooien.
De vergelijking met het hoofdgebouw is zwart-wit. Alle overdaad wordt hier schaarste. Dit is geen plaats waar kinderen kansen krijgen. De ene klas, een 'preschool' of kleutertuin, heeft voor de hele namiddag 'slapen' op het programma.
En dan is dit nog een onderdeel van de oefenschool, mét een ruimdenkende directrice. Ik begin te vermoeden hoe de scholen eruit zien in de afgelegen gebieden.

De Boarding School in Hat Lot

In de late namiddag rijden we naar Hat Lot, een klein stadje op enkele tientallen kilometers van So'n La. Hier bereiken we de laatste officiële etappe, de Boarding School. Een Boarding School is een lager secundaire school voor etnische minderheden, er is er zo één per district (gebieden in de provincie). Ze ligt meestal een eindje buiten de stad en verzamelt de 'beste' leerlingen uit de afgelegen gebieden. Het is een internaat waar jongens en meisjes gratis (of kosteloos) de kans krijgen om naar het 'middelbaar' te gaan, zij krijgen dus met deze school volop kansen om zich te ontwikkelen, iets wat vijf jaar geleden nog totaal ondenkbaar was. De belangrijkste doelstelling van deze school is om af te rekenen met de achtergestelde positie van minderheden in het onderwijs. Maar de realiteit lijkt toch iets minder kleurig.

In dit geval ligt de Boarding School aan een stoffige weg in Hat Lot. De school ziet er fantastisch uit, blinkt van nieuwigheid en degelijkheid maar het blijkt slechts uiterlijke schijn. De leerlingen dragen meestal een eenvoudig schooluniform op kosten van de overheid.
Tijdens de obligatoire vergadering vertellen het schoolhoofd en leerkrachten over hoe perfect ze de ATL-methoden in de praktijk omzetten. Ze ervaren nogal wat moeilijkheden op de school omdat ze met de trage leerlingen werken. Hun spraak is zwak, je moet alles simpel maken zodat ze het snappen. Wat later zullen ze voorstellen om meer materiaal te krijgen, trainingen worden hier niet vernoemd.
We krijgen weer een rondleiding. Bij het betreden van de gymzaal zie ik een honderdtal studenten opeengepakt staren naar een tv op een verhoog. En wat zeggen de lokale leerkrachten? We hebben geen stoelen om ze te laten zitten voor de tv. Erg interactief allemaal. De bibliotheek, op slot en op de vierde verdieping, is voor ons op dit moment onbereikbaar. De kinderen hebben geen warm water om zich te douchen, het kan hier nochtans bijzonder koud zijn in de ochtend. Afbeeldingen van familie of idolen mogen niet opgehangen worden in de kamer, naar het schijnt omdat het een nieuw gebouw is. Het lijkt soms alsof de kinderen geen ruimte krijgen voor een eigen identiteit.
Volledig volgens de traditie eten we die avond in groep in een lokaal restaurant. Binnen staan nogal wat beesten op alcohol. Slangen, gekko's, zelfs een hele beer is goed om op sterk water te zetten.
Ik toast en verbroeder met de mensen die ik daarstraks nog verwenst heb. Ik begin te begrijpen waarom mensen hier zoveel drinken. En ik toast met een stalen glimlach verder met de project assistent die zich weer aan mijn tafel heeft gezet, we worden straks nog vrienden voor het leven...
's Avonds drinken we nog een pint op hotel om de dag door te spoelen en luister ik naar de reflecties van de delegatie. Die nacht schiet ik wakker en hoor afwisselend bombastische muziek en propaganda die de mensen voorbereid op een nieuwe dag van vaderlandsliefde.

Een dagje later

Die ochtend wandel ik even alleen door Hat Lot, een aangename omgeving waar minderheden en meerderheid door elkaar lijken te leven. Een oude dame houdt me tegen en vraagt of de dame die er eerder passeerde familie is. Het zal niet de eerste keer zijn dat men me vraagt of Barbara m'n moeder is.
Op zo'n korte tijd heb ik zoveel ervaringen en indrukken opgedaan. Soms lijkt het alsof de realiteit alle fictie inhaalt, denk maar aan de project assistent die recht uit een film van David Lynch kwam aangewandeld. Zo'n uitdagingen zijn voor mij de reden waarom ik in Vietnam ben.
We rijden in volle vaart terug door de bergen. Even komen we in een gevangenenkonvooi terecht, Barbara voelt zich niet helemaal op haar gemak. Ze herinnert ons aan expats die in Afrika per ongeluk neergeschoten werden in gelijkaardige situaties. Wat later stopt het konvooi om de benen te strekken. We zullen ze niet meer terugzien.
Ik haal m'n iPod shuffle boven en geniet op de tonen van Goran Bregovic van de bizarre taferelen langs de weg, allerlei beesten, rotsen op de weg, kinderen met een schooltas ver weg van de bewoonde wereld. We passeren een dicht mistgordijn, alsof we weer naar een andere wereld rijden. Wat later bevinden we ons na een dolle rit terug in het vertrouwde Hanoi.

Bedankt voor de vele reacties. Ze maken het aangenaam om te blijven schrijven, al geniet ik ook wel volop van de herbeleving als ik terugdenkt aan al die gebeurtenissen. En maak je maar geen zorgen, ik zal hier de eerste jaren niet zonder werk vallen!

Tam biêt!