Op Tetvakantie naar het zuiden

Xin chao!

Tet is de belangrijkste feestdag van Vietnam. Het is vooral de overgang van het oude naar het nieuwe jaar, maar er zit ook wat symboliek in die we met Kerstmis en Pasen kennen. Voor het nieuwe jaar eraan komt, neem je uitgebreid afscheid van het oude jaar. De hele week worden cadeaus gekocht, bomen in huis gehaald, kantoren verzegeld. Het leven in Hanoi wordt duur, de stad oogt chaotisch, iedereen heeft het druk. Je bereidt je voor om familie en vrienden op te zoeken om met hen het nieuwe jaar in te zetten.
Het is een periode van samenzijn met je gezin, daarna je bredere familie en je vrienden. De keuze van mensen rondom je, mensen die je uitnodigt tijdens Tet is bepalend voor je geluk tijdens het jaar. Centraal in de feestelijkheden staat het eten. Je viert Tet niet, je eet Tet. Zowat alle vrouwen hebben net voor het nieuwe jaar tijd doorgebracht om traditionele rijsttaarten te maken. Het duurt minstens tien uur om deze te bereiden maar ze blijven tot meer dan een week goed en zullen massaal verorberd worden tijdens de vele etentjes waarmee het nieuwe jaar wordt ingezet.
In de periode na Tet zijn er veel traditionele festivals, vooral in de noordelijke provincies. Tenslotte is Tet als geboorte van het nieuwe jaar een verjaardag voor iedereen. Een baby die geboren wordt op de dag voor Tet (bij geboorte al 1 jaar omdat de tijd voor de geboorte mee telt) wordt de dag nadien meteen twee jaar oud. Tot zover de betekenis van Tet.

Voor de eerste Tet van m'n leven, heb ik een vliegticket geboekt naar de zon. Ik trek van vrijdag 16 februari tot en met woensdag 21 februari naar Ho Chi Minh city, in het zuiden vooral bekend als Saigon, waar ik Anneleen terug ontmoet en bij haar gastfamilie verblijf. Van daaruit kunnen we de Mekong delta verkennen en de zee opzoeken, maar eerst Nieuwjaar vieren in Saigon.

Vuurwerk in Saigon

Die vrijdag, de laatste dag van het jaar van de hond, vlieg ik op een kleine twee uur van het koele Hanoi naar het tropische Saigon. Het vliegtuig is zo goed als leeg. Ik kom, geheel op z'n Hanoiaans te vroeg toe en wacht totdat Anneleen met een bevriende xe om (brommer) komt aangesneld. Ze regelen een tweede xe om, vanwege Tet nogal duur, en we rijden door brede straten naar de gastfamilie. Het straatbeeld in Saigon lijkt wel wat op dat van Hanoi, alleen is de sfeer totaal verschillend. Waar Hanoi strak en gecontroleerd overkomt, lijkt Saigon uitgelaten en vrij. De mensen leven er in een zonnige en tropische omgeving. De stad is heel wat groter dan Hanoi, taxi's blijken spotgoedkoop. De meeste afstanden doe je voor twaalf duizend dong, in deze periode goedkoper dan twee xe oms. De gekende chaos van Saigon blijft achterwege omdat Tet heel wat mensen naar de provincies heeft gelokt. De vrijheid van de stad toont zich op de rijdende brommers waarmee Westerse mannen (groot, klein, oud, jong, dik, dun) zich verplaatsen in gezelschap van Vietnamese vrouwen (klein, jong, dun). Ik moet even wennen aan de Lotteria, de Vietnamese fast food keten en andere KFC's. In Hanoi is dat soort ontwikkeling gelukkig nog marginaal te noemen. Saigon toont het verschil tussen arm en rijk. Je kunt niet naast de straatkinderen kijken, ook bedelaars met oorlogs- en andere handicaps vallen op. Hanoi kent geen zichtbare armoede zoals deze, de stad wordt nogal drastisch gekuist en armoedevrij gehouden.
Ik maak er kennis met de gastfamilie van Anneleen, welgestelde en open mensen die heel hartelijk overkomen. De moeder en de broer (Cuong) zorgen ervoor dat je je direct thuis voelt. Van daaruit trekken we naar de straat van de toeristen waar ik m'n eerste zuidelijke specialiteit proef, ca phe sua da (koffie met melk en ijs). Als ik vertel dat ik minstens een jaar in Vietnam blijf, hopelijk drie, maak ik kennis met het favoriete woordje uit Saigon. Bevestigen, ja zeggen klinkt hier als 'wow'. Tijdens m'n verblijf zal ik het nog vaak aanhoren. Na een tijdje heb ik door dat het gewoon een bevestigend woordje is, de mensen die 'wow' zeggen, aanbidden me dus toch niet.
Die avond hebben Anneleen, Cuong en ik afgesproken met de collega's van EFD (education for development), de ngo waar Anneleen haar stage doet. Saigon is Hanoi niet, in plaats van een uur op voorhand komen de meesten meer dan een uur te laat toe. Waarom ook niet, het is eens iets anders. De collega's vormen een internationaal gezelschap. Het is leuk om er kennis te maken met Luis uit Spanje, Dan uit Amerika, Ut uit Vietnam en alle anderen die met het gezelschap te maken hebben. We kopen bier aan, eten heerlijke Indische schotels en trekken later op de avond naar het huis van een Spaanse vriend van Luis. Op het dak luisteren we naar muziek, we genieten van de tropische nachtelijke verkoeling. Klokslag twaalf uur kunnen we het massale Tetvuurwerk bewonderen, het lijkt soms wel een drie dimensionaal schouwspel. Miljarden Dongs vliegen de lucht in, mooi maar soms een beetje bedenkelijk. Het is natuurlijk wel het belangrijkste (en enige grote) feest. Als we naar huis gaan, blijken de straten de rijdende massa niet aan te kunnen. Na nieuwjaar wil iedereen zo snel mogelijk naar z'n familie. Stel je voor dat wij na twaalf uur allemaal plots de straat op vliegen om bij de ouders op bezoek te gaan. Een beetje surrealistisch misschien, in Vietnam doen ze het.

Fietsen in de Mekong

Zaterdag vertrekken Anneleen en ik naar Vinh Long, bedoeling is om de eerste dag met Sinh café (het grootste reisagentschap van het land) per bus en boot kennis te maken met de Mekongdelta en daarna wat te gaan fietsen door de groene vallei. Een verleidelijk idee, ware het niet dat Tet er anders over zou beslissen. Die ochtend springen we net als de honderden andere toeristen met ons ticket op één van de bussen richting Vinh Long. Het is echt Hanoi maal tien op het vlak van georganiseerde reizen, echt massatoerisme.
Per boot varen we van (vermoedelijk) Cai Be naar Vinh Long. Onderweg stoppen we om een kokosnoot snoepjesfabriek te bezoeken, een bescheiden maaltijd in een idyllische omgeving te nuttigen en een popcornfabriek af te zien. Een sympathieke Schotse professor en z'n zoon, ooit in België opgepakt tijdens de protesten tegen de uitbreiding van de luchthaven in Deurne, vormen een aangenaam gezelschap. We bezoeken de drijvende markt niet, vanwege Tet werken de meesten niet. Het voelt allemaal een beetje als een groepsreis in Egypte.
We zijn dan ook blij wanneer we van het uitgestippelde pad afscheid nemen, in Vinh Long gaan we onze eigen weg. Te voet, de reisbijbel in de hand, verkennen we de stad die nogal leeg lijkt. Tet heeft ook Vinh Long Bij één van de pagodes komt een groep toe van een optreden als draak. Ze worden enthousiast als ze ons zien, ze poseren als volleerde macho's voor de camera.
Voor het avondeten gaan we naar het beste restaurant van de stad. Rat, varaan en vleerhond laten we aan ons voorbij gaan, we eten in bamboe klaargemaakte vis die we rollen en vouwen tot overheerlijke springrolls, beter bekend als ca loc nuong tre. Ik maak even kennis met de tafel (hut) naast ons en verbroeder wat, je mag geen drank weigeren hé. Na de lange dag (gisteren nog maar nieuwjaar gevierd) zoeken we vrij snel het hotel op. Het hotel is het goedkoopste van Vinh Long, het heeft z'n beste tijd gehad en blijkt zacht uitgedrukt een nogal goor kot.
De tweede dag aan de Mekong blijken huurfietsen onvindbaar, plan A om te gaan fietsen langs waterwegen in de hitte verdwijnt als sneeuw voor de zon. We passeren nog snel langs een pagode en gaan over naar plan B, we huren een boot met schipper om de eilandjes te verkennen. De boot gaat nogal traag, het lijkt alsof we niet al te veel zullen zien. Het lage water maakt het onmogelijk om de kleine kanaaltjes in te varen, ze staan droog. Intussen herinnert Anneleen me eraan dat we de dag voordien net dezelfde route afgevaren hebben. We hebben de stad intussen wel gezien. We beslissen om een dag eerder dan gepland terug te keren naar Saigon. De receptioniste laat ons eerst een bus nemen van drie kwartier naar Can Tho. Per overzetboot gaan we richting busstation. Van daaruit nemen we een hypermoderne Mercedes minibus, die met dezelfde overzetboot langs Vinh Long rijdt om van daaruit op drie uur tijd naar Saigon te vliegen. Het is een goed vervoermiddel om contacten te leggen met Vietnamese medereizigers. Net als de toeristenbus kent ook de minibus een vaste stopplaats onderweg om iets te drinken. Soms is het snelste vervoermiddel niet het meest veilige, na drie hartaanvallen en twee bijna dood ervaringen zijn we blij dat we in Saigon zijn, ontsnapt aan de verveling, het gore hotel en bovendien nog een zee van tijd om in de stad en naar de zee te gaan.

Terug in de stad

De grootstad blijkt ook op maandag nog in Tetstemming, het is er heerlijk rustig. Als volleerde toeristen stippel ik onze route uit. Anneleen vindt het allemaal best, al had ik misschien toch beter een pagode in het programma gelaten. Tegen elf uur arriveren we in het War Remnants Museum, een mooi gebouw met een boeiende tentoonstelling. Het materiaal van gesneuvelde oorlogsfotografen is bijzonder knap. Ze vertellen de oorlog vanuit concrete portretten. Het noorden van Vietnam toont vooral de helden, de propaganda en de eenheid van de partij. Hier in het zuiden is het duidelijk dat mensen vooral de gevolgen gedragen hebben van de oorlog, zij tonen een realiteit, een beleving. In een ander deel van het museum worden de gevolgen getoond van allerlei gebruikte chemicaliën, Agent Orange is de bekendste. Onmenselijk, onbegrijpelijk dat die Amerikanen vandaag alweer lustig verder vechten tegen allerlei verbeelde vijanden.
's Namiddags trekken we naar de Zoo, m'n favoriete plaats om te vergelijken tussen verschillende steden. De Zoo van Saigon is alleszins een pak groter dan die van Hanoi. Het aantal beesten is beperkt, maar de omgeving is best aangenaam. Tet zorgt ervoor dat het overvol is, de Zoo is ook hier een ideale plaats voor een uitstapje met de familie. De slangen, giraffen en herten leven in doenbare omstandigheden. Alleen jammer dat krokodillen alle vuiligheid over zich heen krijgen en olifanten gedresseerd worden met een stok met ijzeren pieken (niet moeilijk dat ie met z'n hoofd omhoog gaat, ik zou hetzelfde doen als zo'n stok onder m'n mond gehouden werd).
We sluiten de dag af met een etentje bij de gastfamilie. Zij laten me weten dat ik altijd bij hen kan overnachten als ik in Saigon kom. Ik zie dat wel zitten, het is een heel leuke familie en de 'wow-stad' valt best te genieten.

Tweedaagse aan zee

Dinsdagochtend vertrekken Cuong (de Vietnamese broer van Anneleen die vlot Engels spreekt en bijzonder sympathiek is), Anneleen en ik met de snelle boot naar Vung Tau, de dichtstbijzijnde badplaats aan zee. Alhoewel de lonely planet niet al te enthousiast is over de plaats (vervuild, beste tijd gehad, te druk) doet het goed om aan zee te zijn. Je vindt er een haven met kleurrijke vissersboten (Zuid-Frans), een bergje met Jezus erop (lijkt met wat verbeelding op Rio de Janeiro), een nogal druk en vuil strand en natuurlijk veel eten uit de zee. De stad is rijk door de petroliumindustrie, opgezet als joint venture met Russische investeringen.
We ontmoeten de collega's van Anneleen terug aan de berg met Jezus. Blijkbaar had iemand (Luis, Dan of Ut) het wonderlijke idee om op het heetst van de dag lekker een bergje op te klimmen. Ik ga nog een stapje verder en klim letterlijk in Jezus om vanop z'n schouder het prachtige uitzicht te bewonderen.
Op de middag eten we bij de zus van één van de collega's heerlijke garnalen, het rode wijntje smaakt er prima bij. De namiddag gaan we luieren op het strand, net als de duizenden andere zeegangers. Geen normale toestand, te gek voor woorden. Tot in het water staan strandstoelen met parasols. Tussen de ligplaatsen parkeren mensen hun brommers terwijl oudere vrouwen maaltijden bereiden om te verkopen. In het water worden ijsjes, Vietnamese snacks en vliegers aangeboden. In het water vangen spelende kinderen visjes met een plastiek zak terwijl de en iets minder jonge Vietnamezen enthousiast het water induiken met jeans en hemd. Het is een vreemd tafereel, ik geniet intussen volop van de zee en de warmte. Tegen de avond nemen we afscheid van de collega's van Anneleen. We begeven ons naar het huis van de zus van Cuong, waar we mogen overnachten.
Ze wonen in een prachtig huis in de provinciestad. Haar man werkt in de petroliumindustrie. Ze hebben twee zoontjes, één van acht en één van drie. De laatste is onlangs ziek geweest en wordt daardoor nu enorm verwend. Hij ziet er minstens vijf jaar uit, is de grote baas van de familie en terroriseert z'n hele omgeving. De ouders zien hun kinderen enorm graag en net daarom denk ik dat supernanny best eens op bezoek komt. Na een verfrissende douche in één van de vele badkamers worden we in de woonkamer geroepen om samen met de bazen van de zus een borrel te drinken op het nieuwe jaar. Zij gaan blijkbaar volgens de traditie op ronde bij de werknemers om te borrelen en lucky money te geven aan de kinderen.
De zus van Cuong blijkt even goed te koken als de moeder. We krijgen heel wat traditionele Tet-schotels op ons bord. Na een heerlijk menu trek ik nog samen met de vader en de jongste op de motor de stad in. We genieten van een heerlijk koele zeebries. Onderweg toont de man me het marmeren voetpad en herhaalt meermaals dat het weggesmeten geld is. Op de dijk is er heel wat animatie. Rond de vissershaven genieten verliefde koppeltjes van het romantische uitzicht. Voor het slapen drinken we nog iets op een terrasje, ik geniet van een ca phe sua da. De driejarige zoon eist ook een koude koffie, na een stevige beet in de hand van z'n vader krijgt hij z'n zin. Het voorstel om rond half drie 's nachts live naar de Champions League te kijken leg ik naast me neer. Ik geniet van m'n voorlopig laatste nachtrust in de tropen.
Op de laatste dag hadden we een bus gereserveerd in de vroegte. Onze gastheer en gastvrouw beslisten er anders over. Gezien de zee van tijd (vliegtuig in Saigon vertrekt pas 's avonds, no problem) staan ze erop dat we nog samen ontbijten en lunchen. Tussendoor wordt er een snel bezoekje gebracht aan het gevang van één van de koningen, daterend uit de tijd van de Fransen. Het is een prachtig buitenverblijf dat zo aan de Middelandse zee zou kunnen staan, een gevangen koning blijft een koning. Op de terugweg blijken alle boten volzet. Uiteindelijk biedt een razendsnelle minibus de oplossing (en een nieuwe hartaanval). Spannend is het wel om zo op de laatste nipper alles te regelen. Uiteindelijk zijn we nog ruim op tijd om de foto's uit te wisselen. Samen met Anneleen en Cuong geniet ik van een laatste ca phe sua da in de toeristenstraat van Saigon. Die avond vlieg ik in een bijna volzet vliegtuig naar Hanoi. Ik heb blijkbaar het geluk aan m'n zijde want om één of andere reden heb ik drie zetels voor mij alleen. Eenmaal geland voel ik de verfrissende fijne regen die de atmosfeer in Hanoi zo speciaal maakt tijdens Tet. Bedankt Anneleen, Cuong en familie voor de fijne week!

Hen gap lai!