Bloemetjes en bijtjes in Ha Giang

Culinaire hoogdagen in Ha Giang, de bijtjes

De laatste week van maart heeft Barbara en verrassing in petto. We gaan samen met Kim Chi, onze vertaalster, naar Ha Giang. Na enkele discussies mogen we zelfs met de lijnbus, een hele prestatie want om één of andere reden denken sommigen dat we allerlei gevaren tegenkomen als we op eigen houtje naar de provincie gaan. Anderen denken dan weer dat je in het busstation de bus niet zult vinden die aangekondigd wordt door een uurrooster (met de prijs), klaar staat in het station, de bestemming toont aan voor -en achterkant en bovendien nog eens het vertrekuur vermeldt op de bus zelf. Vanaf het moment dat je ook maar in de buurt van het station komt, klampen allerlei mannen je aan om je te vragen waar je heen gaat met als bedoeling je zo snel mogelijk in de bus te proppen. Gelukkig is de nodige ervaring aanwezig om hieraan te ontsnappen. Ik leer dat je hen gewoon moet negeren. Ze stellen vragen, wij geven ontwijkende antwoorden. En als ze lastig doen (door aan je arm te trekken of zo), maken we ons gewoon even kwaad.

De weergoden zijn ons goed gezind, we krijgen een heerlijk zonnetje en temperaturen boven de dertig graden. We nemen eerst een bus van Hanoi (Mi Dinh station) naar Tuyen Quang, een provincie die naar het schijnt hoofdleverancier is van Miss Vietnam doorheen de jaren. In deze provinciestad nemen we tijd om te lunchen en om half twee springen we op de volgende bus naar Ha Giang.
Tien uur nadat we in Hanoi vertrokken zijn, komen we toe in Ha Giang en verkennen we de stad. We vinden een hotel dat aan de rivier ligt, met adembenemend uitzicht. Van daaruit trekken we verder de stad in, waar we op het water enkele drijvende restaurants opmerken. We eten er een hot pot (op tafel koken in water met bouillon) van geit en kip. Allerlei onderdelen worden geproefd, van het darmstelsel tot de eierstokken, allemaal best te smaken. Aan de tafel naast ons zit een groep Amerikaanse toeristen die met de motor op rondreis zijn. Ze hebben duidelijk een teveel aan testosteron en alcohol. Een aantal proberen het vrouwelijke personeel te versieren, eentje laat horen dat ze beter weer naar de kapster gaan waar ze de vorige avond hun plezier hebben gevonden.

De volgende ochtend bezoeken we het Teacher Training Institute. De lokale project assistent blijkt een sympathieke ongetrouwde dertiger die een beetje nonchalant maar vooral eerlijk overkomt. We leren dat de economische ontwikkeling, meer bepaald de handel met het nabije China, in een beginfase zit. De centrale overheid plant om de grensovergang in de provincie te bevorderen tot een grensovergang waar ook buitenlanders mogen passeren. Het toerisme in Ha Giang is normaal ontwikkeld, om maar te zeggen dat het behalve enkele motorrijders en verdwaalde fietstoeristen niet van de grond raakt. Ze weten ons nochtans te vertellen dat er wel heel interessante sites zijn, het kale rotsgebergte waar mensen zeer arm zijn en de archeologische site waar ze tijdens opgravingen beschavingen van vijf tot twintig duizend jaar geleden hebben gevonden. Om daar te raken moet je toerist zijn (wij zijn hier om te werken) en een speciale vergunning bemachtigen waarmee je verder naar het noorden mag.
De rondleiding in het TTI is zeer boeiend. De project assistent kijkt naar de noden in plaats van blindelings te vragen achter allerlei pc's en overheadprojectors. Hij vraagt zich af waarom ons project eigenlijk een resource center uitbouwt terwijl ze via een ander project een gigantische bibliotheek aan het uitbouwen zijn. Hij voegt er aan toe dat we meer moeten focussen op de specifieke lokale noden, iets wat we natuurlijk graag horen.

Samen met de project assistent en enkele medewerkers van het TTI eten we die middag de lokale specialiteit, gefrituurde bijtjes. De donkere volwassen bijtjes (zwart met een beetje geel) zijn tot twee centimeter lang. Het hoofdje is krokant maar smaakloos, het lijfje eerder zoet. De onvolgroeide bijtjes (larven?) smaken het zoetst en blijken eerder sappig, waarschijnlijk omdat ze in hun nectar-moederkoek worden opgediend. De witte brij glijdt smaakt echt super. Verser zal je de honing niet eten. Bij het gerecht wordt de lokale rijstwijn geserveerd waarin dezelfde bijen drijven, ik slaag erin om het alcoholpercentage te beperken tot een half obligatoir glaasje.

De volgende dag ben ik in opperste stemming voor het bezoek aan de basisschool. Meteen valt de uitgelaten atmosfeer op. De kinderen zitten vol energie en flirten wild met m'n camera. De leerkrachten blijken heel kritisch en stellen zich vragen bij het recent ingevoerde evaluatiesysteem. Ze praten ook over enkele kinderen met een mentale beperking die er op school zitten. Ze weten niet goed hoe ze hen met dat nieuwe evaluatiesysteem moeten benaderen. Ze hebben in het verleden aan de ouders gevraagd om naar een diagnostisch centrum te gaan zodat ze met de diagnose gespecialiseerde ondersteuning kunnen krijgen.
In hun resource center vind ik enkele traditionele instrumenten. Ik probeer er een mini-xylofoon in bamboo uit, broeder Jacob klinkt in alle talen. Daarna vraag ik om op een soort houten doedelzak te spelen. Ze denken dat het instrument niet werkt maar moeten hun mening herzien nadat er een indrukwekkend misthoorn-geluid uitkomt. Een machtig geluid! Zo'n ding moet ik dringend aanschaffen.
In de namiddag passeren we langs de lager secundaire school. Nonkel Ho is er overal aanwezig, de school blijkt ook voor de rest goed uitgerust. Het enige mindere aan de school is de bibliotheek, die er saai en stofferig uitziet. Er wordt gesuggereerd dat de leerlingen niet geïnteresseerd zijn in leesboeken. Als we wat later toevallig een privé-bibliotheek in een steegje vinden, worden we overtuigd van het tegendeel. De leerlingen blijken er na hun schooluren langs te komen om boeken te ontlenen. De jonge uitbaatster heeft duidelijk een gat in de markt gevonden.
Na onze werkbezoeken passeren we langs een markt waar ik één van de favoriete lekkernijen van Barbara mag proeven, een combinatie van groene, bruine en witte blubber met ijsblokjes. Om het moedige eetgedrag van de trip verder te zetten gaan we die avond voor een buffel, waarvan een deel in een hotpot en een ander deel op een gourmet wordt bereid. Het gourmetvlees smaakt verfijnd, als een veredelde steak. In de hotpot (alles van de buffel) is het wat vissen en proeven. De darmen smaken best goed, het meest bizarre is een rubber ding dat aan de ene kant grijs en aan de andere kant groen ziet. De meningen over de oorsprong verschillen wat, gezien de vorm zou het een stuk neus kunnen zijn maar meer waarschijnlijk gaat het om één van z'n magen, best te eten eigenlijk. Het is intussen moeilijk om me voor te stellen hoe mensen in België reageren als ze zo'n hotpot voorgeschoteld krijgen.

De laatste dag beleven we een climax op de boarding school. We observeren een klas waarin de lerares echt les geeft op een manier zoals we met het project voor ogen hebben. Ze laat de klas in groepjes werken, zorgt dat iedereen betrokken is bij de les. Tijdens de pauze horen we iemand op een dwarsfluit spelen. We bezoeken het slaapgedeelte en overtuigen enkele H'mong jongens om wat op hun (waarschijnlijk zelfgemaakte) houten fluit te spelen. De muziek klinkt triestig, het past bij de grillige vormen van de bergen. Na de fluit maken we kennis met het meest bespeelde instrument van de bergen, het blad. Bladeren zijn overal voor handen, gratis, en de leerlingen spelen er alle deuntjes op die ze kennen. Wanneer we aan de oudste fluitist vragen of hij geen samenspel wil oprichten, antwoordt hij heel koeltjes maar verlegen “it's on my agenda”. Daar wordt een mens nu eens goed gezind van.

En de bloemetjes?

De laatste weken is er heel wat veranderd. Sinds 2 april werkt Huong in het project als project officer om samen met mij de schoolbibliotheken om te vormen tot student-friendly resource centers. Ze komt van het project in Bac Ha en was einde contract. Huong houdt van bloemen, op haar eerste dag vroeg ze me of ze bloemen mocht meenemen om de bureau wat op te vrolijken. Sindsdien wordt de werkomgeving wekelijks van nieuwe bloemen voorzien. Huong brengt ook regelmatig fruit en andere lekkernijen mee, een gewoonte die ik meteen heb overgenomen. En er wordt intussen gediscussieerd, uitgewisseld, voorbereid. Vanaf eind april tot eind mei zullen we een achttal provincies bezoeken voor een uitgebreide situatie-analyse, waar we naast het interviews met het school management ook een methodiek hebben uitgewerkt om de leerkrachten en kinderen te bevragen. Nu nog even hopen dat we tijdig alle toestemmingen hebben zodat we aanstaande vrijdag aan de slag kunnen.