Provincies aan de Hong River (2)

Wat vooraf ging...

M'n coach, Barbara, had voor de laatste week van januari een bezoek voorzien aan ons project in Yen Bai en Phu Tho. Ik ging mee op vierdaagse en genoot van het dal aan de Hong River. We bezochten het Teacher Training Institute (TTI) en de basis-, lager secundaire en boarding school van Yen Bai. De bezoeken zorgden voor hoop, ze nuanceerden de ervaringen in Son La. Nu rijden we naar Phu Tho.

We komen toe op de universiteit van Phu Tho, de enige provincie waar het TTI zich in de universiteit bevindt. Het is een groene omgeving, een prachtige tuin met daarin een prachtig koloniaal gebouw dat stamt uit de tijd van de Franse bezetting. In de tuin zijn er allerlei andere gebouwen bijgekomen, ieder gebouw is een faculteit op zich. Centraal staat het koloniale gebouw waar de hogere hiërarchische posities een uitvalsbasis hebben, de studenten spreken over 'the white house'.
De universiteit verschilt nogal van mentaliteit in vergelijking met de andere TTI's. Hier hebben mensen een uitgesproken eigen mening, ze zeggen hun gedacht en maken hun specifieke noden duidelijk. Ze zijn niet zomaar uit om te krijgen maar gebruiken geleverde materialen op een manier dat het hun past. Het zijn meerwaardezoekers. Een powerpoint presentatie en enkele filmpjes maken duidelijk dat ze heel wat competenties in huis hebben.
Ik volg een muziekles voor toekomstige muziekleraren voor de lager secundaire school. Alle studenten hebben een eigen orgel en leren er een lied dat behoort tot het curriculum, de lesmethode lijkt een beetje op de Suzuki-methode (naspelen op gehoor) al toont de lector ook slides op z'n overhead (in een muziekklas!) om de ATL erin te houden. De tekst is bijzonder verrijkend. Een kleine impressie:

“Volg de raad van Ho Chi Minh, de raad van nonkel Ho is hard studeren en je moet het voorbeeld van Ho Chi Minh volgen.”

Aan de inhoud van de lessen zullen we voorlopig niet kunnen raken, maar ik vraag me af wat de meerwaarde of relevantie is voor een kind in een afgelegen gebied. Gelukkig is er ook een weg naast die van nonkel Ho, we besluiten de les met de weg van nonkel Bob. Ik zet me even achter een orgel en speel een liedje, de leerkracht steekt een tandje bij en begint aan een spetterende rock 'n roll medley. De studenten genieten zichtbaar van het atypische moment en zingen samen een lokale versie van Happy New Year. De rondleiding die volgt wordt vooral gekleurd door uitbundige vrouwelijke studenten die roepen dat deze witte er nogal jong uitziet, ze gebruiken het woord 'dep trai'. Zo anoniem mogelijk probeer ik te ontsnappen aan de belangstelling.

Na de universiteit passeren we langs de basisschool. Hier maak ik kennis met een 'perfecte klas' volgens Vietnamees model. De kinderen zitten allemaal met de armen gekruist, laten zich niet afleiden door het bezoek, kijken boos om als je hen stoort om een boek in te kijken. Ze dragen een rode sjaal die op alle scholen in Phu Tho verplicht is. De kinderen kennen allemaal de antwoorden van de juf, zelfs als ze het niet kunnen lezen op het scherm van de overhead projector. Niemand klaagt daar overigens over. Ik zit achteraan en kan zowat de helft niet lezen. Door de kwaliteit van de tape versta ik er niets van, pas nadat ik een boek inkijk, besef ik dat de juffrouw in het Engels praat.
Het is moeilijk te beschrijven hoe het moet zijn voor een kind dat niet helemaal kan volgen. Omdat het tempo aangepast wordt aan de beste leerling, zijn dat er nogal wat. En aangezien de manier van lesgeven nogal onvriendelijk is voor kinderen (en voor mezelf) lijkt het me nogal saai om in die klas te zitten. De muren in de klas zijn kaal, inkleding zou de kinderen afleiden. Het enige wat je ziet is een foto van nonkel Ho. Niet erg inspirerend om weg te dromen, zie maar naar het lied op de universiteit. Kinderen die niet de beste zijn, zitten niet op de eerste bank, krijgen geen aandacht van de lerares, ze mogen zelfs geen bijles volgen in de namiddag. Dat is de algemene perceptie van onderwijs in Vietnam. En toch is het in deze elitaire school dat we het verhaal horen van twee kinderen met een handicap, die gewoon naar school gaan en weliswaar lage resultaten halen maar wel aanvaard worden als deel van de schoolgemeenschap.
Daarna rijden we recht naar de lager secundaire school. Ook hier leren we dat bijles dient om de beste leerlingen te ontwikkelen, waarom zouden we eigenlijk investeren in de zwakke leerlingen. Hier maak ik kennis met een boekje over AIDS, de foto's zijn angstwekkend en tonen Afrikaanse kinderen en volwassenen tijdens een extreme hongersnood. De titels boven getuigenissen zeggen het allemaal, 'de horror van AIDS', 'de verschrikking van besmetting'. Ik pols bij de programm officer die me vertelt dat het boekje gelijk heeft want ze heeft een documentaire gezien op de lokale televisie en die beelden waren gelijkaardig. Het zal niemand verwonderen dat de nationale statistieken in het land aantonen dat er nagenoeg geen HIV-besmettingen bestaan. Meer onafhankelijke rapporten tonen dat er een bijzonder snelle opgang bezig is. Hopelijk brengen alle aanwezige AIDS-programma's niet enkel medische ondersteuning maar werken ze ook aan een bijsturing van dit foute beeld.

De laatste dag bezoeken we de Boarding School, gelegen in Thanh Son, een eindje verderop richting bergen. Ook in Phu Tho beleef ik hier m'n beste tijd. De sfeer op de school is ontspannen, kinderen zien er redelijk gelukkig uit. De meeste onder hen dragen (misschien omwille van ons bezoek) traditionele kledij en ogen fier, ze voelen zich goed. De verschillende kledij maakt de diversiteit duidelijk, je vindt er onder andere Muong, Thai, Tay en H'mong kinderen. Eén van de gebouwen is een traditioneel Muong-huis, het staat te pronken.
Ik mag ook hier weer een muziekles volgen. De lerares is zenuwachtig en voelt zich wat onwennig, haar stem is haar enige instrument. Ze verdeelt de klas in twee groepen en laat ze tegen elkaar op zingen terwijl ze hen met de nodige humor aanmoedigt. Ze dirigeert de klas naar een samenspel met zang, handgeklap en zelfs dans. Ze heeft oog voor alle leerlingen, ze heeft haar klas volledig mee en brengt hen naar een ware apotheose.
Tijdens het tweede uur zet de leerkracht Engels (zelf Muong) me als intro voor de klas en zegt de leerlingen dat ze mogen vragen wat ze willen. Hij wandelt uit de klas en geniet van buitenaf van z'n energieke studenten, ik maak er een spelletje van waarbij ik een aantal krijtjes door de klas laat vliegen. Deze leerkrachten lijken te begrijpen waar het om draait.
Net als bij andere Boarding Schools is de identiteit beperkt tot een kistje, kinderen mogen ook hier geen foto's ophangen van ouders en familie. Het idee blijft wringen. Elders in de school leven ook een aantal leerkrachten die zelf uit afgelegen gebieden komen. Sommigen zijn Kinh, anderen behoren tot een minderheid. Ze mogen hier logeren met vrouw en kinderen. De directrice vraagt aan één van de kinderen om een liedje te zingen, ze zingt een officieel repertoire over nonkel Ho. Ik vraag haar om een lied van in haar dorp te zingen. Ze lacht verlegen, de directrice moedigt haar aan en ze zingt uit volle borst en trakteert ons op gezang en dans.

Nadien sluiten we het bezoek af tijdens een etentje met het personeel. De terugweg is even idyllisch als de heenreis. Ik geniet van het uitzicht, boeren ploegen doorheen de natte rijstvelden. Die avond kom ik toe in m'n vertrouwde hotel (het was de dag voordat ik naar m'n huis verhuisd ben) en zie ik Marieke terug op Skype. Tijdens onze babbel komt een grappig Chinees jongetje zich wat mengen in het gesprek, hij skypet gezellig mee. Ik hoop dat ik snel weer naar de provincies mag, de volgende keer misschien alleen met een programm officer om volledig op m'n eigen terrein te kunnen werken.